Een juichende massa, felle lichten, een groot veld en vooral: alle ogen gericht op jou. Het is 1970 en je bevindt je in de schoenen van de honkbal-ster Steve Blass. Dankzij jouw perfecte worpen, gaat je team met de hoofdprijs naar huis. Je speelt talloze wedstrijden en keer op keer eindigen ze in een overwinning. Totdat je op een dag… niet meer kun gooien.
Je zou verwachten dat de oorzaak hiervan een blessure is. Echter is dit niet het geval: de ‘Steve Blass disease‘ is niet fysiek, maar mentaal. Na jaren succes te hebben gehad op het veld, lukte het de honkballer vanaf 1973 niet meer om een goede worp te gooien in de aanwezigheid van een slagman. Nieuwsgierig naar wat hier achter zit, besloot ik voor een van mijn psychologievakken een paper te schrijven over dit onderwerp.
De verklaringen die ik heb gevonden, hebben te maken met hoe ons geheugen functioneert. Er zijn twee manieren waarop we iets kunnen leren: expliciet en impliciet leren. De eerste vorm gebeurt bewust: we staan stil bij de kennis die we opdoen en doen ons best om de stappen te onthouden. Impliciet leren daarentegen, gebeurt onbewust.
Wanneer je als sporter een nieuwe vaardigheid leert, doe je in de eerste paar weken (of maanden) een beroep op je expliciete geheugen. Zodra je na een tijdje gevoel hebt opgebouwd voor de vaardigheid, schakel je over naar de impliciete delen van je brein; de handeling is een automatisme geworden.
De verklaring voor de conditie van Steve Blass, is dat hij door de druk stilstond bij zijn handeling, waardoor hij een het expliciete deel van zijn brein inschakelde. Aangezien dit niet tegelijkertijd met het impliciete deel kan functioneren, lukte het hem niet meer om op de automatische piloot te gooien. Hij werd ‘teruggevoerd’ naar het deel van zijn hersens waar hij aan het begin van zijn leerproces een beroep op deed: het deel dat minder vaardig is.
Je hoeft geen topsporter te zijn om last te hebben van dit fenomeen. Het komt bijvoorbeeld ook voor wanneer je opeens slechter autorijdt op moment dat er iemand naast je zit. Deze theorie uitleggen aan je medepassagier vergt gelukkig zo veel van je concentratievermogen, dat je vanzelf weer op de automatische piloot zult rijden!