‘Er is slechts één weg naar geluk en dat is op te houden met je zorgen maken over dingen waar je geen invloed op hebt,’ aldus de filosoof Epictetus. In de eerste eeuw na Christus werd hij als Griekse slaaf naar Rome gebracht, waar hij later samen met Seneca en Marcus Aurelius een leidende figuur in de stoïsche filosofie werd.
Het stoïcisme is een levensbenadering die me erg inspireert. Ik had al een tijdje in mijn achterhoofd om er een column over te schrijven en denk dat het in deze periode een bijzonder relevant onderwerp is.
Het mooie aan het stoïcisme, vind ik vooral hoe toepasbaar het is in ons dagelijks leven. Dusdanig dat de psycholoog Albert Ellis het als inspiratiebron gebruikte voor het ontwikkelen van een nieuwe therapievorm genaamd de Rationeel-Emotieve Therapie (waaruit vervolgens de cognitieve gedragstherapie is voortgekomen). Het is altijd boeiend om te zien hoe filosofie en psychologie aan elkaar verbonden zijn: als je ergens vanuit het juiste standpunt naar kunt kijken, dan ga je er mentaal ook op vooruit.
Maar goed, genoeg introductie, Epictetus was een man dan daden: ‘Leg je filosofie niet aan anderen uit, belichaam het,’ is een ander bekend citaat van hem.
Volgens de filosoof is de werkelijkheid te verdelen in twee categorieën: dat wat wel in onze macht ligt en wat niet in onze macht ligt. Een rationeel onderscheid maken tussen die twee zaken geeft rust. Als je je vervolgens enkel bezighoudt met hetgeen wat je kunt beïnvloeden, dan ben je wijs bezig. De stoïcijnen vatten dit samen in het begrip ta eph’hemin (‘hetgeen dat aan ons is’). ‘Verander wat je niet kunt accepteren en accepteer wat je niet kunt veranderen’, zou ook een goede samenvatting zijn van deze levensbenadering.
Wanneer ik in mijn notitieboek terugkijk naar wat ideeën die ik drie weken terug voor deze column genoteerd had, zie ik iets staan over de heropening van de scholen deze week en de terug schakeling naar ons oude ritme. Daar is nog geen sprake van. De scholen zijn nog minstens een maand gesloten en alle eindexamens zijn geschrapt, iets wat sinds de Tweede Wereldoorlog niet is gebeurd. Een ding is daarom zeker: net als Epictetus gaan we de geschiedenisboeken in. En hopelijk op een net zo nobele manier als hij.
Déjà Lu 